Η χώρα βρίσκεται στην πιο δύσκολη μεταβατική περίοδο, όπου «φουντώνουν» οι αβεβαιότητες για τον τρόπο, τα μέσα, τους χειρισμούς και την αποτελεσματικότητα τελικά της προσπάθειας να βγούμε από την κρίση.
Η κυβερνητική λειτουργία εμφανίζει επαναλαμβανόμενες αρρυθμίες, σε κεντρικό επίπεδο. Οι βουλευτές της συμπολίτευσης γίνονται περισσότερο κριτικοί έναντι των χειρισμών της κυβέρνησης και εκφράζουν έντονες ανησυχίες για την «επόμενη μέρα». Η κοινωνική δυσαρέσκεια συνεχώς διευρύνεται, καθώς απουσιάζει εντελώς η δημιουργία «πεδίων προσδοκιών».
Στις διαρθρωτικές αλλαγές εμφανίζονται φαινόμενα «μεταρρυθμιστικής κόπωσης». Ενώ οι συνεχείς «επικαιροποιήσεις» του μνημονίου με τον τρόπο που γίνονται και τον τρόπο που επικοινωνούνται μοιάζουν με «άβυσσο»... Εάν σε αυτά προστεθεί και η εξόχως προβληματική κατάσταση που επικρατεί στη δημόσια διοίκηση, για πολλούς και διάφορους λόγους, έχουμε ένα «παζλ» καταστάσεων που, το λιγότερο, δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες για την τύχη της προσπάθειας που γίνεται. Δεν υποτιμούμε τις αντικειμενικές δυσκολίες, αλλά η ανάγκη κάποιων άμεσων διορθωτικών κινήσεων είναι εμφανής.
Σε όλα αυτά, μετά τη συνάντηση Παπανδρέου - Μέρκελ, προσετέθησαν και οι αβέβαιες εξελίξεις στην Ευρώπη, σε σχέση με την ελληνική κρίση. Η ευρωπαϊκή βοήθεια που χρειαζόμαστε για την αντιμετώπιση του χρέους -παρά την καλλιέργεια προσδοκιών μετά το τελευταίο Νταβός- εμφανίζεται επικίνδυνα αποδυναμωμένη. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου, η αντίδραση των αγορών θα είναι κακή για την Ελλάδα (ήδη με την άνοδο των spreads έχουμε πάρει μια πρώτη γεύση...). Υποτίθεται ότι η εφαρμογή του μνημονίου θα μας έδινε τη δυνατότητα, εκεί προς το τέλος του 2012, να βγούμε στις αγορές. Δυστυχώς αυτό δεν επιβεβαιώνεται με τα σημερινά δεδομένα. Το επισημαίνει και η Κομισιόν στην έκθεσή της, λέγοντας ότι «με τις διαφαινόμενες συνθήκες είναι πολύ δύσκολο για την Ελλάδα να βγει στις αγορές το 2012».
Η κυβερνητική λειτουργία εμφανίζει επαναλαμβανόμενες αρρυθμίες, σε κεντρικό επίπεδο. Οι βουλευτές της συμπολίτευσης γίνονται περισσότερο κριτικοί έναντι των χειρισμών της κυβέρνησης και εκφράζουν έντονες ανησυχίες για την «επόμενη μέρα». Η κοινωνική δυσαρέσκεια συνεχώς διευρύνεται, καθώς απουσιάζει εντελώς η δημιουργία «πεδίων προσδοκιών».
Στις διαρθρωτικές αλλαγές εμφανίζονται φαινόμενα «μεταρρυθμιστικής κόπωσης». Ενώ οι συνεχείς «επικαιροποιήσεις» του μνημονίου με τον τρόπο που γίνονται και τον τρόπο που επικοινωνούνται μοιάζουν με «άβυσσο»... Εάν σε αυτά προστεθεί και η εξόχως προβληματική κατάσταση που επικρατεί στη δημόσια διοίκηση, για πολλούς και διάφορους λόγους, έχουμε ένα «παζλ» καταστάσεων που, το λιγότερο, δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες για την τύχη της προσπάθειας που γίνεται. Δεν υποτιμούμε τις αντικειμενικές δυσκολίες, αλλά η ανάγκη κάποιων άμεσων διορθωτικών κινήσεων είναι εμφανής.
Σε όλα αυτά, μετά τη συνάντηση Παπανδρέου - Μέρκελ, προσετέθησαν και οι αβέβαιες εξελίξεις στην Ευρώπη, σε σχέση με την ελληνική κρίση. Η ευρωπαϊκή βοήθεια που χρειαζόμαστε για την αντιμετώπιση του χρέους -παρά την καλλιέργεια προσδοκιών μετά το τελευταίο Νταβός- εμφανίζεται επικίνδυνα αποδυναμωμένη. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου, η αντίδραση των αγορών θα είναι κακή για την Ελλάδα (ήδη με την άνοδο των spreads έχουμε πάρει μια πρώτη γεύση...). Υποτίθεται ότι η εφαρμογή του μνημονίου θα μας έδινε τη δυνατότητα, εκεί προς το τέλος του 2012, να βγούμε στις αγορές. Δυστυχώς αυτό δεν επιβεβαιώνεται με τα σημερινά δεδομένα. Το επισημαίνει και η Κομισιόν στην έκθεσή της, λέγοντας ότι «με τις διαφαινόμενες συνθήκες είναι πολύ δύσκολο για την Ελλάδα να βγει στις αγορές το 2012».
Και γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι αγορές αμφιβάλλουν για το κατά πόσον είναι δυνατή η αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους, ακόμα κι αν υλοποιηθεί το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής του μνημονίου.
Αυτό είναι το «κεντρικό σημείο» του προβλήματος, που δεν μας αφήνει περιθώρια για να βγούμε στις αγορές το 2012. Επηρεάζει δε πολλαπλώς τις εξελίξεις. «Υπονομεύει» αφενός την εφαρμογή του μνημονίου, καθώς εμφανίζεται ένα «μνημόνιο χωρίς προοπτική», και αφετέρου βάζει εμπόδια στον «δρόμο της ανάπτυξης», γιατί ο ορίζοντας του χρέους παραμένει σκοτεινός.
Γι’ αυτό η σημασία των αποφάσεων της 25ης Μαρτίου είναι κρίσιμη. Εάν είναι -όπως όλα δείχνουν- κατώτερες των προσδοκιών μας θα μπούμε σε περιπέτειες, μεγαλύτερες από αυτές στις οποίες έχουμε ήδη μπει. Τόσο οικονομικές όσο και πολιτικές. Τι θα γίνει, λ.χ., αν στο τέλος του 2012 δεν μπορούμε να βγούμε στις αγορές; Νέο δάνειο, πώς και με ποιους όρους; Θα μας υποδειχθεί αναδιάρθρωση του χρέους; Τι τύπου και με ποιους όρους; Θα υπάρχει τότε ο κίνδυνος του «ευρωπαϊκού ντόμινο», που λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο «προστατευτικά» για την Ελλάδα, ή όχι;
Πάντως, χωρίς σαφή τρόπο αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους με «ευρωπαϊκή σφραγίδα» στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου θα μπούμε σε μια «πορεία στα τυφλά». Αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις, πολιτικές και κοινωνικές. Θα αμφισβητηθεί πολύ έντονα η ακολουθούμενη πορεία, εν μέσω μάλιστα μιας υφεσιακής δίνης, και θα αναζητηθεί αναγκαστικά νέο «πολιτικό πλαίσιο». Γι’ αυτό ο κ. Παπανδρέου πρέπει να εξαντλήσει κάθε διαπραγματευτική δυνατότητα που έχει, εν όψει της Συνόδου Κορυφής..
Αυτό είναι το «κεντρικό σημείο» του προβλήματος, που δεν μας αφήνει περιθώρια για να βγούμε στις αγορές το 2012. Επηρεάζει δε πολλαπλώς τις εξελίξεις. «Υπονομεύει» αφενός την εφαρμογή του μνημονίου, καθώς εμφανίζεται ένα «μνημόνιο χωρίς προοπτική», και αφετέρου βάζει εμπόδια στον «δρόμο της ανάπτυξης», γιατί ο ορίζοντας του χρέους παραμένει σκοτεινός.
Γι’ αυτό η σημασία των αποφάσεων της 25ης Μαρτίου είναι κρίσιμη. Εάν είναι -όπως όλα δείχνουν- κατώτερες των προσδοκιών μας θα μπούμε σε περιπέτειες, μεγαλύτερες από αυτές στις οποίες έχουμε ήδη μπει. Τόσο οικονομικές όσο και πολιτικές. Τι θα γίνει, λ.χ., αν στο τέλος του 2012 δεν μπορούμε να βγούμε στις αγορές; Νέο δάνειο, πώς και με ποιους όρους; Θα μας υποδειχθεί αναδιάρθρωση του χρέους; Τι τύπου και με ποιους όρους; Θα υπάρχει τότε ο κίνδυνος του «ευρωπαϊκού ντόμινο», που λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο «προστατευτικά» για την Ελλάδα, ή όχι;
Πάντως, χωρίς σαφή τρόπο αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους με «ευρωπαϊκή σφραγίδα» στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου θα μπούμε σε μια «πορεία στα τυφλά». Αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις, πολιτικές και κοινωνικές. Θα αμφισβητηθεί πολύ έντονα η ακολουθούμενη πορεία, εν μέσω μάλιστα μιας υφεσιακής δίνης, και θα αναζητηθεί αναγκαστικά νέο «πολιτικό πλαίσιο». Γι’ αυτό ο κ. Παπανδρέου πρέπει να εξαντλήσει κάθε διαπραγματευτική δυνατότητα που έχει, εν όψει της Συνόδου Κορυφής..
Του Π. Παναγιώτου από το ΕΘΝΟΣ