ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ !...

Με την αναμενόμενη ψήφιση του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης κλείνει ένας ιστορικός κύκλος, που είχε ως αφετηρία τη θέσπιση του άρθρου 16 του Συντάγματος το 1975 και του περίφημου νόμου-πλαίσιο το 1982, με τον οποίο εγκαθιδρύθηκε το οργανωτικό μοντέλο του "πανεπιστημίου των ομάδων". Ο εκδημοκρατισμός της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης υπήρξε κεντρική προγραμματική εξαγγελία του ΠΑΣΟΚ το 1981, απηχώντας τον κυρίαρχο λόγο της γενιάς του Πολυτεχνείου.

Σημαντικά επιτεύγματα εκείνης της περιόδου τείνουν σήμερα να λησμονούνται: άνοιγμα της πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης στο σύνολο των διδασκόντων, ισχυρή συμμετοχή των φοιτητών, κατάργηση του αυταρχικού θεσμού της πανεπιστημιακής έδρας, αξιοποίηση νέου ερευνητικού δυναμικού. Ομως η απελευθέρωση της ανώτατης εκπαίδευσης συνοδεύθηκε από "παράπλευρες απώλειες", όπως φαινόμενα συναλλαγής και νεποτισμού, κομματισμός, διαστρέβλωση του ασύλου, γραφειοκρατικές, φορμαλιστικές και συντεχνιακές πρακτικές. Παράλληλα, ο πολλαπλασιασμός των πανεπιστημιακών Σχολών και η ίδρυση νέων πανεπιστημίων ανταποκρίθηκε μεν στο αίτημα για εναρμόνιση της ελληνικής πραγματικότητας με το πρότυπο του μαζικού πανεπιστημίου, όμως συνέβαλε στην υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών και σε χιλιάδες άνεργους πτυχιούχους, πολλοί από τους οποίους στερούνται όχι μόνο επαγγελματικού προσανατολισμού, αλλά ιδίως ευδιάκριτου και συνεκτικού γνωστικού υπόβαθρου.

Η ποιότητα των ελληνικών πανεπιστημίων είναι άνιση. Συνυπάρχουν εξαιρετικές Σχολές με ακαδημαϊκές καρικατούρες. Ουδείς διαφωνεί ότι απαιτούνται αλλαγές. Διακύβευμα, λοιπόν, των σφοδρών αντεγκλήσεων μεταξύ πανεπιστημιακών, πολιτικών και εν γένει δημοσιολογούντων αποτέλεσε το ζήτημα εάν το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας θα βελτιώσει ή θα καταβαραθρώσει το δημόσιο πανεπιστήμιο. Η επιχειρηματολογία κατά βάση αρθρώνεται σε δύο άξονες: από τη μία πλευρά υποστηρίζεται ότι επιτέλους, παρά τις επιμέρους λανθασμένες επιλογές, ο νέος νόμος θα ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα σαρώνοντας κατεστημένες κακοδαιμονίες.

>>>Διαβάστε τη συνέχεια...

Από την άλλη, σύσσωμοι οι πρυτάνεις και πλήθος πανεπιστημιακών προβάλλουν ιδίως ότι αναιρούνται συνταγματικά κατοχυρωμένες δημοκρατικές εγγυήσεις και οικοδομείται ένα συγκεντρωτικό, ολιγαρχικό και ακόμη πιο "διαπλεκόμενο" σύστημα διοίκησης. Τα συμπεράσματα από την αποτίμηση αυτού του διαλόγου είναι κρίσιμα. Αναδείχθηκε, κατ' αρχάς, ότι η ελληνική κοινωνία ουδόλως πτοείται πλέον από την επίκληση του Συντάγματος. Το κύρος και η νομιμοποίηση του θεμελιώδους νόμου μοιάζουν να έχουν θαμπώσει σε βαθμό επικίνδυνο. Δεύτερον, το πρόταγμα της πλήρους πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης, ως εγγύησης της ακαδημαϊκής ελευθερίας, έχει φθαρεί εξαιτίας της κατάχρησής του.

Τέλος, αναδείχθηκε η διαχρονική ανεπάρκεια της πανεπιστημιακής κοινότητας να προτείνει μία ολοκληρωμένη θεσμική πρόταση για ένα νέο πανεπιστήμιο και όχι απλώς αποσπασματικές βελτιώσεις στο νομοσχέδιο. Ομως η προ-άσπιση της αυτοδιοίκησης προϋποθέτει έμπρακτη επιβεβαίωση της βούλησης για αυτοκάθαρση και αναβάθμιση. Διαφορετικά, ο πολεμικός λόγος εκλαμβάνεται ως συντεχνιακή άμυνα που κατεξοχήν υπό τις παρούσες συνθήκες η ελληνική κοινωνία θεωρεί απαράδεκτη πρόκληση, καθώς το "απροϋπόθετο" πανεπιστήμιο, έστω ως ιδεατή κατασκευή, ελάχιστους πλέον συγκινεί.

Του Ξεν. Κοντιάδη από το ΕΘΝΟΣ